Paniek rond schijnzelfstandigheid ontkracht
Dit zijn de feiten en fabels volgens expert Alexander Kist
De hernieuwde aandacht voor de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) zorgt voor veel onrust bij ondernemers en zelfstandigen. Berichten over strengere handhaving roepen vragen op: staan opdrachtgevers straks massaal voor de rechter? En verdwijnen sommige zzp-opdrachten voorgoed? Alexander Kist, partner en arbeidsrechtspecialist bij W&RK Advies, ontkracht de grootste misverstanden en legt uit hoe de vork in de steel zit.
Tekst: Esmee Weerden
Volgens Kist is er één feit dat veel paniek zou moeten wegnemen: er is niets nieuws toegevoegd aan de Wet DBA. “De wet bestaat al sinds 2016 en regelt alleen dat de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) is afgeschaft. Sindsdien toetst de Belastingdienst weer aan de ‘oude’ regels uit het Burgerlijk Wetboek over de arbeidsovereenkomst. Dat is dubbel dwingend recht: het gaat er niet om wat je wilt, maar om wat je bent.”
Geen nieuwe regels, wél sancties
Omdat er veel onduidelijkheid ontstond over schijnzelfstandigheid, werd het handhavingsmoratorium ingesteld. De Belastingdienst mocht wel controleren en aanwijzingen geven, maar geen boetes of naheffingen opleggen. “Als je die aanwijzingen opvolgde, was er niets aan de hand”, zegt Kist.
Vanaf 1 januari 2025 is dat veranderd en zal de Belastingdienst wél weer naheffingen opleggen (met boetes zullen ze in 2025 nog zeer terughoudend zijn). Toch zijn massale controles onwaarschijnlijk door beperkte capaciteit. De Belastingdienst richt zich vooral op duidelijke overtredingen: het ‘laaghangend fruit’. Denk aan situaties waarin een zzp’er jarenlang fulltime voor één opdrachtgever werkt, zonder eigen ondernemersrisico en volgens vaste werktijden.
Sommige sectoren zijn extra kwetsbaar voor de handhaving. “In de zorg, het onderwijs en de kinderopvang worden zzp’ers ingezet om kosten te besparen”, vertelt Kist. “Door de btw-vrijstelling zijn zij goedkoper dan uitzendkrachten. Maar dit voordeel kan omslaan in een groot risico voor opdrachtgevers als blijkt dat er toch sprake is van een dienstverband.”
"Het gaat er niet om wat je wilt, maar om wat je bent"